WO2-Thesaurus (LOD) bij de Groninger Archieven

Bijdrage van Huub Ritzema, Groninger Archieven

Sinds begin 2021 maken de Groninger Archieven gebruik van de WO2-thesaurus als onderdeel van de MAIS-Flexis functionaliteit. 

De WO2-thesaurus is een gevalideerde, hiërarchisch georganiseerde trefwoordenlijst voor de thematische ontsluiting van (digitale) bronnen uit en over de Tweede Wereldoorlog. Hij wordt beheerd door het NIOD en bevat ca. 7000 termen over gebeurtenissen, plaatsen, begrippen en objecten. Deze zijn verdeeld over een aantal hoofdgebieden als Vervolging, Bestuur, Dagelijks Leven, Recht, etc. Tevens bevat de WO2-thesaurus een uitgebreide lijst van kampen en getto's in zowel Europa als toenmalig Nederlands-Indië, inclusief GPS-coördinaten. De thesaurus is onderdeel van het project PID (Persistent Identifier) en LOD (Linked Open Data) bij de bron van Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) en is sinds december 2016 vrij beschikbaar (CC0).  De implementatie in MAIS-Flexis is eveneens tot stand gekomen met ondersteuning van het NDE.

MAIS-Flexis 

De data uit de WO2-thesaurus wordt dagelijkse gesynchroniseerd met MAIS-Flexis. In onze implementatie zijn deze gegevens gekoppeld aan verschillende AET’s zoals EB’s, Boeken en Affiches. Omdat niet ieder voorkomen van een AET gebruik maakt van deze extra functionaliteit (er zijn bijvoorbeeld ook veel affiches die niets met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben) gebruiken we een aparte flexveld groep: WO2 specifiek. Ook andere WO2-specifieke velden kunnen we hier aan toevoegen. 

Wanneer de gebruiker bij het bewerken van een item een zoekterm uit de thesaurus invoert, zie hij bij de resultaten de lemma’s inclusief omschrijving. Tevens staan hier synoniemen en gerelateerde termen, waaruit de gebruiker ook kan kiezen. (Figuur 1) 

Figuur 1 Selectie van een thesaurusterm in MAIS

Een toegang die gebruik maakt van de WO2-thesaurus krijgt bij het veld OAI-PMH de waarde NOB, waardoor het door het Netwerk Oorlogsbronnen herkend kan worden als ‘te harvesten’.

Project ‘De oorlog in bekendmakingen’

Het eerste project waar we echt gebruik maken van deze functionaliteit is ‘De oorlog in bekendmakingen’. Dit project van Netwerk Oorlogsbronnen, Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG) en de Groninger Archieven omvat het inventariseren en beschrijven van alle bekendmakingen door het bevoegd gezag, gedurende de jaren 1939-1946. Dat is inclusief de mobilisatieperiode, de Duitse bezetting en de periode kort na de bevrijding. Hierbij kun je denken aan een oproep tot het inleveren van radio’s, of een mededeling van een uitgevoerd doodvonnis van verzetsmensen door de Duitse bezetter. 

Bekendmakingen vallen onder het AET Affiche en zijn
voor het grootste deel afkomstig uit een toegang met
beeldmateriaal uit de Tweede Wereldoorlog. Hieruit zijn de bekendmakingen uit de periode 1939-1946 gefilterd en ondergebracht in een specifieke toegang. Dit filteren is een handmatige klus, omdat niet altijd duidelijk is dat een affiche een Bekendmaking betreft. 

Online vindbaarheid

Na een uitvoer van de toegang naar archieven.nl zijn de termen uit de thesaurus zichtbaar onder het label WO2 Trefwoorden. Iedere term is daar aanklikbaar en vormt zo een filter naar alle items met hetzelfde trefwoord. 

Een informatie-icoontje achter het trefwoord geeft een toelichtende tekst en bevat een link
naar het woord in de online thesaurus van het NIOD.
Daar kan het trefwoord getoond worden in een hiërarchische context (algemener en meer specifiek) evenals synoniemen.

Synergie

Na de reeds genoemde harvest door het NOB gaan de gegevens deel uitmaken van het Netwerk Oorlogsbronnen en van de site oorlogsbronnen.nl. Het grote voordeel van de WO2-thesaurus is dat de trefwoorden die wij gebruiken, overeenkomen met die door andere partijen worden aangeleverd. Hier zullen de gegevens eenduidig te linken zijn aan data die door deze partijen worden aangeleverd. Te denken valt hierbij aan biografische data, foto’s en geodata waarmee bijvoorbeeld de levensloop van een verzetsstrijder kan worden gevisualiseerd. Zo stimuleren wij hergebruik van onze collectie door zowel onderzoekers, onderwijsinstellingen als het algemeen geïnteresseerde publiek.