Online oude teksten doorzoeken, door Beatrijs van Dijk, RAR

Beatrijs van Dijk (1963) archivaris van het Regionaal Archief Rivierenland.

Bron: Nieuwsbrief 17 - november 2014 van het Regionaal Archief Rivierenland

Omzetten van oude teksten naar leesbaar Nederlands -transcriberen- is een vaardigheid die maar weinigen beheersen.
Beatrijs van Dijk (1963) archivaris van het Regionaal Archief Rivierenland, is er daar één van.

“Met de nieuwe module die aan ons digitaal systeem MAIS Flexis wordt toegevoegd, kan binnenkort iedereen getranscribeerde oude teksten doorzoeken. Op woorden, namen, plaatsen, alles wat erin staat.”

“Transcriberen is niet alleen maar de geschreven oude teksten van documenten vertalen naar hedendaagse letters. Je vertaalt het document in zekere zin, voegt misschien leestekens toe, want die werden vroeger niet gebruikt. Met Huub van Heiningen en Emile Smit samen werken we momenteel aan het transcriberen van een Tiels boek met teksten van de schepenbank uit de periode 1431 tot 1433. Het is het oudste signatenboek over een aaneengesloten periode dat we hebben. Het staat ook vol afkortingen, om de haverklap staan er Latijnse woorden tussen, en dan heeft de schrijver ook nog zijn eigen gewoonten en handschrift.

Het is enorm tijdrovend, ik doe het in mijn vrije tijd. Het is puzzelen, oplossingen vinden, maar ik geniet er erg van. Soms lukt het een dag niet, dan ineens weer wel.

We hebben vele van die transcripties in ons archief. Hoeveel precies weten we niet, we gaan ze wel allemaal opsnorren en invoeren in de transcriptiemodule. Uit laden, van harde schijven, noem maar op. Daardoor zijn ze doorzoekbaar voor het publiek. Die kan dan aan de scan van een document een transcriptie koppelen.

Zo ontsluiten we hele teksten. Het is heel nieuw, er zijn maar een paar archiefdiensten in het land die dit doen, waaronder het RAR.

Het mooie is, dat al die noeste arbeid nu bewaard blijft en voor iedereen is te lezen.

Oude teksten lezen is een vaardigheid die verloren gaat, maar door scan en tekst te koppelen geef je generaties na ons een handvat om dat óók te leren en de teksten te begrijpen.”